Het probleem dat leegstand heet

Hot topic

Leegstand is een probleem, zoveel is wel duidelijk. Kranten staan er bol van, de zoekterm ‘leegstand’ levert in Google zo’n 855.000 hits op. Van die zoekresultaten gaat het 190 keer om een nieuwsartikel. Let wel: de meetperiode die door Google wordt weergegeven beslaat krap drie weken tijd.[1] Dit betekent dat online gemiddeld per week 63 nieuwsartikelen over het onderwerp worden gepubliceerd, dat zijn ongeveer negen artikelen per dag. 

Het thema leeft ook binnen online communities. Een eenvoudige telling van het aantal tweets met het woord ´leegstand´ levert zo’n 30 resultaten per dag op.[2] Op LinkedIn bestaan minstens elf discussiegroepen met betrekking tot het onderwerp, waarvan de grootste (Herbestemmen van leegstaand vastgoed) 3818 leden telt.[3] In één maand tijd werden binnen deze groep 33 nieuwe discussieonderwerpen gestart.[4]

Cijfers

Volgens het College van Amsterdam staat in de gemeente 17% van de aanwezige kantoorruimte leeg, dat is circa 1.300.000 km². Het College noemt dit “maatschappelijk ongewenst [...] in termen van het investeringsklimaat, de leefbaarheid van de locaties en de omvangrijke ruimtevraag van andere functies/doelgroepen.” Volgens De Nederlandsche Bank is de structurele leegstand van commercieel vastgoed de op een na grootste bedreiging voor de financiële sector.[5]

Wanneer het gaat om de leegstand van woningen, noemt het College:

·         4,5% voor de particuliere sector

·         3,5% voor de corporatiesector huurwoningen

·         2% voor de corporatiesector koopwoningen [6]

Leegstandbestrijding

Om leegstand te verminderen, heeft de gemeente Amsterdam een leegstandverordening aangekondigd. Deze bepaling verplicht eigenaren kantoorpanden die langer dan een half jaar leeg staan bij de gemeente te melden. Eigenaren die hun leegstaande kantoorruimte niet aanmelden, kunnen een boete van €7.500,- verwachten. Panden die langer dan een jaar onbezet blijven, kunnen door de gemeente een gebruiker of bewoner toegewezen krijgen. Het gaat dan om bewoners (bijvoorbeeld studenten), kunstenaars of bedrijven (bijvoorbeeld een hotel). Als eigenaren hun medewerking aan deze plaatsing niet verlenen, is de gemeente gerechtigd een dwangsom op te leggen.[7]

Ook op nationaal niveau wordt getracht de leegstand van kantoren terug te dringen. Regelgeving wordt versoepeld, met bestemmingsplannen wordt flexibeler omgegaan en er zullen fiscale maatregelen genomen worden.[8]

Volgens het College van Amsterdam is de leegstand van woningen “beperkt” en “strekt  de bevoegdheid van de gemeente om bewoning van woningen te bevorderen zich uit tot de vergunningplichtige woningvoorraad.” Voor vergunningplichtige huurwoningen, met een huurprijs tot €554,76 of 122 punten, gaat de gemeente een last onder dwangsom inzetten. Eigenaren van leegstaande woningen worden door de gemeente aangeschreven. Bij geen respons wordt een last onder dwangsom aangekondigd. Wanneer een eigenaar niet binnen de gestelde termijn de leegstand opheft, wordt de last opgelegd.[9]

Kritiek

Hoewel de Amsterdamse leegstandverordening nog niet van kracht is, is vanuit verschillende kanten reeds kritiek geuit. Jeroen Jonkers van Stichting Tijdelijk Vastgoed nam deel aan een expertmeeting over de leegstandverordening en deelde via LinkedIn zijn visie op de bepaling, die volgens hem een “slecht idee” is. Volgens hem “schept [het plan] een grote bureaucratie en is [het] lastig uit te voeren. Bovendien gaat het heel lang duren voordat het resultaat oplevert.”[10]

Ook vanuit de vastgoedsector klinken bezwaren. Vooral het door de gemeente toewijzen van gebruikers aan een leegstaand pand roept weerstand op. In dit verband wordt wel gesproken over een “legaal krakende gemeente”. Bovendien maakt men zich zorgen over de kosten die gemoeid zijn met het bruikbaar maken van een pand voor andere dan de oorspronkelijk geïntendeerde gebruikers.[11]

Of de verschillende maatregelen tegen leegstand het gewenste effect zullen hebben of dat de kritieken daarop terecht zijn, zal tijd moeten uitwijzen.

[1] Meetdatum 3 mei 2011, nieuwsartikelen weergegeven vanaf 14 april 2011

[2] Meetdatum 2 mei 2011

[3] Meetdatum 3 mei 2011

[4] april 2011

[5] PropertyNL, 27 april 2011

[6] Leegstand in Amsterdam: inzet op gebruik, aanpak van leegstand

[7] Leegstand in Amsterdam: inzet op gebruik, aanpak van leegstand

[8] Fiscale maatregelen en plannen van aanpak leegstand kantoren

[9] Leegstand in Amsterdam: inzet op gebruik, aanpak van leegstand

[10] www.linkedin.com/groups/Leegstand-politie-Amsterdam-slecht-idee-1863584.S.51157131

[11] www.hetkenniscentrum.nl/stedelijkeeconomie/Producten/Docbank/Ruimtelijke_ordening/Leegstand/Kantoren/Amsterdamse_aanpak_leegstand_kantoren_krijgt_kritiek_uit_vastgoedsector